Çocuklarda COVID-19’un Uzun Dönem Nörolojik Etkileri

Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11 Mart 2020’de ilan edilen pandemi döneminde Şiddetli akut solunum sendromu-Koronavirüs-2 enfeksiyonu geçiren pediatrik olgularda bazı nörolojik bulgular gözlenmiştir. Bu yeni virüsün merkezi sinir sistemine hematojen yolla veya periferik sinirden retrograd ve antegrad taşınma ile invaze olduğu düşünülmektedir. Buna ek olarak enfeksiyona yanıt olarak gelişen immünolojik anormallikler, enflamatuvar hasar ve vasküler faktörler virüsün nörolojik etkilerinin meydana gelmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu etkilerin uzun dönemdeki sonuçlarını belirtmek için akut enfeksiyondan 4-12 hafta sonra ortaya çıkan semptom ve anormallikleri içeren subakut Koronavirüs hastalığı-2019 (COVID-19) sendromu; akut enfeksiyondan 12 hafta sonra devam eden veya mevcut olan ve alternatif tanı ile ilişkilendirilemeyen semptom ve anormallikleri içeren post COVID-19 sendromu ve her iki dönemi içine alan post-akut COVID-19 sendromu tanımlanmıştır. Akut dönemde görülen baş ağrısı, baş dönmesi gibi spesifik olmayan belirtiler; anosmi, aguzi gibi nispeten daha spesifik belirtiler ile nöbet, inme gibi ciddi olabilecek komplikasyonlar COVID-19’un nörolojik etkileri arasında yer almaktadır. Bunun dışında uzun dönemde görülen yorgunluk, konsantrasyon düşüklüğü, iştah kaybı, kas-eklem ağrısı, nöropsikiyatrik semptomlar, hafıza bozuklukları, alıcı dil ve yürütücü işlevlerde zorluk, ağrı kesiciye dirençli migren benzeri baş ağrısı, posterior geri dönüşümlü ensefalopati sendromu, iskemik ve hemorajik inme, hipoksik ve anoksik hasar, akut kritik hastalık miyopatisi ve nöropatisi görülebilmektedir.

Long-term Neurological Effects of COVID-19 in Children

During the pandemic process announced by the World Health Organization on March 11, 2020, some neurological outcomes were observed in pediatric cases with Severe acute respiratory syndrome- Coronavirus-2 infection. It is thought that this new virus invades the central nervous system by hematogenous route or by retrograde and antegrade transport from the peripheral nerve. In addition, immunological abnormalities that develop in response to infection, inflammatory damage and vascular factors play an important role in the neurological effects of the virus. In order to indicate the longterm conclusions of these effects; subacute Coronavirus disease-2019 (COVID-19) syndrome, which includes symptoms and abnormalities occurring 4-12 weeks after acute infection; post-COVID-19 syndrome, which includes symptoms and abnormalities that persist or are present 12 weeks after acute infection and cannot be associated with an alternative diagnosis and post-acute COVID-19 syndrome, which includes both periods, has been described. Non-specific symptoms such as headache and dizziness seen in the acute period; relatively more specific symptoms such as anosmia and agousia, and potentially serious complications such as seizures and stroke are among the neurological effects of COVID-19. In addition, long-term symptoms such as fatigue, difficulty in concentration, loss of appetite, muscle-joint pain, neuro-psychiatric symptoms, memory disorders, difficulty in receptive language and executive functions, migraine-like headache resistant to painkillers, posterior reversible encephalopathy syndrome, ischemic and hemorrhagic stroke, hypoxic and anoxic injury, acute critical illness myopathy and neuropathy can be observed.